کلاهبرداری‌های بزرگ کریپتویی: چگونه طرح‌های پانزی سرمایه شما را هدف می‌گیرند

تاریخچه کلاهبرداری پانزی

عبارت کلاهبرداری پانزی اولین‌بار در سال ۱۹۱۹ بعد از کلاهبرداری شخصی به نام چارلز پانزی استفاده شد. هرچند عمر این نوع کلاهبرداری به اواخر قرن نوزدهم می‌رسد. در قرن نوزدهم هم افرادی به نام آدل اسپیتزدر در آلمان و سارا هاو در ایالات متحده کلاهبرداری‌هایی که کاملاً مشابه طرح پانزی بود را ترتیب داده بودند. اما ابعاد کلاهبرداری و مشکلاتی که به وجود آورد به‌اندازه مورد قبل گسترده نبود.پانزی یک فرد ایتالیایی بود که به وعده اینکه می‌تواند پول مشتریانش را در عرض ۹۰ روز دوبرابر کند، کلاهبرداری‌های بسیار زیادی انجام داد. پروژه‌ی کلاهبرداری او روی سیستم پستی ایالات متحده متمرکز شده بود. در آن زمان سیستم پستی بسیار پیشرفت کرده بود و نوعی کوپن ایجاد کرده بود که به فرستنده اجازه می‌داد، تمبر نامه‌ی بازگشتی را پیش‌خرید کند و کوپن را در پاکت نامه بگذارد. گیرنده نامه می‌توانست، کوپن را ارائه کرده و تمبرهای مورد نیازش را برای پاسخ به نامه دریافت کند.

این نوع مبادله که آربیتراژ نام دارد، غیرقانونی نیست، اما پانزی آن را کمی گسترش داد. او به سرمایه‌گذاران قول بازگشت سرمایه ۵۰ درصدی در ۴۵ روز و بازگشت ۱۰۰ درصدی سود در ۹۰ روز را داد. ازآنجایی‌که کمپانی او در کار پست موفق هم بود، این سابقه و کارنامه موفقیت‌آمیز او باعث شده تا سرمایه‌گذاران زیادی به او اعتماد کنند و به طرحی که ارائه کرده بود، جذب شدند. در سال ۱۹۲۰ روزنامه‌ی بوستون پست طرح او را فاش کرد. پانزی به جای سرمایه‌گذاری واقعی فقط به سرمایه‌گذاران می‌گفت که سود کسب کرده‌اند. بعد از انتشار نتایج تحقیق، پانزی دستگیر و کلاهبرداری‌های متعدد او نیز آشکار شد.

بعد از کلاهبرداری بزرگی که او انجام داد، طرح‌های دیگری هم مشابه کار پانزی در جهان اتفاق افتاد. طرح‌هایی که شباهت بسیار زیادی به طرح پانزی داشتند و درست با همان وعده سوددهی در زمان کوتاه، سرمایه‌گذاران را فریب می‌دانند. بزرگ‌ترین طرح پانزی در تمام دوره‌‌ها، مدوف (Madoff) است. مدوف درواقع بزرگ‌ترین طرح در تاریخ را اجرا کرد. در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۸، مدوف توسط اف‌بی‌آی دستگیر شد و سرمایه‌گذارانش در مجموع نزدیک به ۶۵ میلیارد دلار از دست دادند!

علامت‌های هشدار طرح‌های پانزی

شاید نتوان در مرحله اول از پانزی بودن یک طرح آگاه شد‌، اما بسیاری از پروژه های پانزی خصوصیات مشترکی دارند که می‌توانند برای شما مانند یک هشدار عمل کنند. وقتی حساسیت بیشتری درباره این هشدارها داشته باشید و نشانه‌های مختلف را با هوشیاری بررسی کنید، به‌راحتی می‌توان فهمید که آیا یک طرح پانزی است یا نه؟! این هشدارها در اکثر مواقع شامل موارد زیر است:

وعده‌ی نرخ بازگشت سرمایه بالا و بدون ریسک

هیچ طرح سرمایه‌گذاری کوچک یا بزرگی وجود ندارد که با ریسک همراه نباشد. هرچقدر که امکان سودآوری یک طرح بیشتر باشد، بدون شک ریسک آن هم بالاتر می‌رود. هرگاه طرحی را به شما معرفی کردند که ضمانت سود بالا و بدون ریسک داشت حتماً به طرح شک کنید.

بازدهی مداوم و بیش از حد

یک طرح سرمایه‌گذاری درست، در هر زمینه و بازاری که باشد همواره فراز و نشیب‌های مختلفی تجربه می‌کنند. تقریباً می‌‌توان گفت که محال ممکن است وارد هر سرمایه‌گذاری موجودی شوید و همیشه روی شیب صعودی حرکت کند و به شما سود دهد. هرگاه متوجه شدید، یک پروژه بدون توجه به شرایط بازار، به‌صورت مداوم روند مثبتی را تجربه می‌کند، در سرمایه‌گذاری در آن تردید کنید.

پروژه‌های غیررسمی و ثبت نشده

رسمی بودن و ثبت شدن یک طرح می‌تواند درصد اطمینان قابل قبولی درباره صحت آن به شما بدهد. اگر گردانندگان یک پروژه حاضر به معرفی خود نبودند و از هویت جعلی استفاده کردند، به پروژه شک کنید. نکته جالب که یکی از چیزهایی که باعث شده افراد بیت کوین و رمزارزها را یک طرح پانزی بدانند، همین مشخص نبودن خالق اصلی آن است. بااین‌حال، اگرچه بیت کوین و برخی پروژه‌های ارز دیجیتال سازندگان مشخصی ندارند، اما همه‌ی پروژه‌ها با هویت‌های ناشناس گردانندگان، طرح پانزی نیستند. درهرصورت ناشناس بودن گردانندگان، یکی از نشانه‌هایی است که می‌تواند شما را نسبت به یک پروژه مشکوک کند.

محافظت از سرمایه در بازارهای مالی اهمیت زیادی دارد، چرا که متاسفانه روش‌های متعددی برای کلاهبرداری وجود دارد. یکی از رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری، طرح‌های پانزی هستند. صرف نظر از اینکه در کدام بازار مالی سرمایه‌گذاری کرده‌اید، اگر اقدامات امنیتی لازم را اتخاذ نکنید، سرمایه شما همواره در معرض خطر است. اگر به‌تازگی وارد دنیای ارزهای دیجیتال شده‌اید، بسیار مهم است که از سرمایه خود در برابر کلاهبرداری‌ها و پروژه‌های پانزی و اسکم محافظت کنید، چرا که این نوع پروژه‌ها در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارند و منتظرند تا قربانیان خود را پیدا کنند.

طرح پانزی چیست؟

طرح پانزی یک نوع کلاهبرداری سرمایه‌گذاری است که با وعده‌های بازگشت سرمایه سریع و زیاد برای سرمایه‌گذاران اولیه، افراد را فریب می‌دهد. در این طرح‌ها، سود سرمایه‌گذاران اولیه از طریق پول سرمایه‌گذاران جدید پرداخت می‌شود، و این چرخه تا زمانی ادامه می‌یابد که کلاهبرداران نتوانند به سرمایه‌گذاران جدید سودی پرداخت کنند. در این مرحله، زنجیره کلاهبرداری به پایان می‌رسد و کلاهبرداران با سود به‌دست‌آمده ناپدید می‌شوند.

تاریخچه کلاهبرداری پانزی

اصطلاح “طرح پانزی” نخستین بار در سال ۱۹۱۹ پس از کلاهبرداری چارلز پانزی استفاده شد، هرچند که این نوع کلاهبرداری‌ها به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد. پانزی یک ایتالیایی بود که با وعده‌ی دو برابر کردن پول مشتریانش در عرض ۹۰ روز، دست به کلاهبرداری‌های گسترده زد. او سرمایه‌گذاران را متقاعد می‌کرد که می‌توانند سودی ۵۰ درصدی در ۴۵ روز و ۱۰۰ درصدی در ۹۰ روز کسب کنند. بعد از اینکه روزنامه بوستون پست طرح او را افشا کرد، پانزی دستگیر شد و کلاهبرداری‌های متعدد او برملا شد.

علائم هشداردهنده طرح‌های پانزی

تشخیص یک طرح پانزی ممکن است در ابتدا دشوار باشد، اما بسیاری از این طرح‌ها ویژگی‌های مشترکی دارند که می‌توانند به عنوان علائم هشداردهنده عمل کنند. برخی از این علائم عبارتند از:

• وعده سود بالا و بدون ریسک: هیچ طرح سرمایه‌گذاری بدون ریسک نیست. هرچه وعده سود بیشتر باشد، ریسک نیز بیشتر است. اگر طرحی سود بالا و بدون ریسک تضمین کند، به آن شک کنید.
• بازدهی مداوم و بیش از حد: یک طرح سرمایه‌گذاری معتبر، همواره فراز و نشیب‌هایی دارد. اگر پروژه‌ای به‌صورت مداوم بازدهی مثبت دارد، به آن مشکوک شوید.
• غیررسمی و ثبت‌نشده بودن پروژه: رسمی و ثبت‌نشده بودن یک پروژه می‌تواند اطمینان‌بخش باشد. اگر گردانندگان پروژه از هویت جعلی استفاده می‌کنند، به آن شک کنید.

آیا بیت کوین یک طرح پانزی است؟

برخی افراد به دلیل شباهت‌هایی که بیت کوین با طرح‌های پانزی دارد، آن را یک طرح پانزی می‌دانند. خورخه استولفی، دانشمند رایانه برزیلی، بیت کوین را به‌عنوان یک طرح پانزی خطرناک توصیف کرده است. اما برخلاف طرح‌های پانزی، بیت کوین هیچ‌گونه سود تضمین‌شده‌ای ارائه نمی‌دهد و سقوط آن متفاوت از طرح‌های پانزی است.

مروری بر پروژه‌های پانزی

آشنایی با پروژه‌های پانزی گذشته می‌تواند به شما کمک کند تا در آینده با احتیاط بیشتری عمل کنید و از افتادن در دام چنین پروژه‌هایی جلوگیری کنید. به عنوان مثال:

• بیت کانکت: یک طرح پانزی ارز دیجیتال بود که در سال ۲۰۱۶ آغاز شد و وعده سودهای غیرواقعی به سرمایه‌گذاران داد. این پروژه در نهایت شکست خورد و سرمایه‌گذاران زیادی را متضرر کرد.
• بیت کوین اِرا: یک پلتفرم معامله بیت کوین که وعده سودهای زیاد با ریسک کم می‌داد، اما علائم هشداردهنده‌ای داشت که نشان‌دهنده‌ی پانزی بودن آن بود.
• صرافی QuadrigaCX: بزرگ‌ترین صرافی ارز دیجیتال کانادا بود که به عنوان یک طرح پانزی افشا شد.

÷این مثال‌ها نشان می‌دهند که حتی در بازار ارزهای دیجیتال، کلاهبرداران همچنان فعال هستند و باید با هوشیاری بیشتری به سرمایه‌گذاری بپردازید.

این مقاله بسیار خوب به نشانه‌ها و نمونه‌های طرح‌های پانزی در دنیای ارزهای دیجیتال پرداخته است. از آنجا که پروژه‌های پانزی ممکن است در ابتدا جذاب به نظر برسند و وعده‌های سود زیادی بدهند، شناخت این نشانه‌ها برای محافظت از سرمایه بسیار اهمیت دارد. نمونه‌هایی مانند بیت‌کانکت، بیت‌کوین اِرا، و پروژه پای نتورک، نشان می‌دهند که حتی پروژه‌هایی که در ظاهر بسیار مطمئن و محبوب به نظر می‌رسند نیز می‌توانند به کلاهبرداری منجر شوند.

بسیاری از این پروژه‌ها با وعده‌های غیرواقعی و غیرمنطقی در جذب سرمایه‌گذاران موفق می‌شوند و بعد از مدتی با فروپاشی سیستم، سرمایه افراد را به سرقت می‌برند. به همین دلیل، لازم است همیشه قبل از سرمایه‌گذاری در هر پروژه‌ای، تحقیقات کافی انجام دهید و از صحت و اعتبار پروژه اطمینان حاصل کنید. همچنین، توجه به پرچم‌های قرمزی که در مقاله اشاره شده، می‌تواند از افتادن در دام این‌گونه کلاهبرداری‌ها جلوگیری کند.