توسط : یکی از مفاهیمی که هر فرد علاقه‌مند به دنیای رمزارزها ممکن است با آن روبه‌رو شود، قرارداد هوشمند است. قراردادهای هوشمند یا Smart Contract بر روی شبکه‌های بلاکچین اجرا می‌شوند و این امکان را فراهم می‌کنند که مفاد یک قرارداد به صورت خودکار به اجرا درآیند. به دلیل امنیت بالا و غیر متمرکز بودن این شبکه‌ها، قراردادهای هوشمند به‌طور پیوسته در صنایع مختلف استفاده می‌شوند و عملکرد آن‌ها را بهبود می‌بخشند.
برای داشتن درک بهتر از بازار رمزارزها، شبکه‌های بلاکچین، پلتفرم‌های غیر متمرکز و فرصت‌های سرمایه‌گذاری، لازم است که مفهوم قرارداد هوشمند را به خوبی فهمید. در ادامه به تعریف این نوع قرارداد و مزایا و کاربردهای آن خواهیم پرداخت.
تعریف قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند یا Smart Contract یک برنامه کامپیوتری یا پروتکل دیجیتال است که فرآیند ثبت قرارداد را ساده‌سازی می‌کند. به این معنا که برای نگهداری جزییات قرارداد یا اعتبارسنجی آن نیازی به واسطه‌هایی مانند نهادهای مالی یا وکلا نیست.
نحوه تعریف چارچوب یک قرارداد هوشمند بستگی به شبکه بلاکچین میزبان دارد. به عنوان مثال، در شبکه اتریوم، قراردادها با زبان Solidity نوشته می‌شوند و بر روی یک ماشین مجازی (VM) اجرا می‌گردند. این ماشین مجازی که شبکه اتریوم از آن استفاده می‌کند، EVM نام دارد که مخفف عبارت Ethereum Virtual Machine است.
وقتی یک قرارداد هوشمند اجرا می‌شود، به‌صورت مداوم به‌دنبال تغییراتی است که ممکن است شرایط قرارداد را برآورده کنند. هنگامی که این شرایط برآورده می‌شود، قرارداد به‌طور خودکار اجرا شده و اقداماتی مانند انتقال مالکیت دارایی، ثبت داده‌های خاص یا هر فرآیند دیگری که تعریف شده باشد را انجام می‌دهد.
تاریخچه قراردادهای هوشمند
ایده اولیه قراردادهای هوشمند در سال ۱۹۹۴ توسط Nick Szabo، دانشمند کامپیوتر، معرفی شد. او پروتکل کامپیوتری را تعریف کرد که می‌توانست شرایط یک قرارداد را بدون واسطه اجرا کند. در سال ۱۹۹۶، با انتشار مقاله‌ای علمی، ابعاد مختلف این موضوع را روشن ساخت و به یک پایه‌گذاری مهم برای توسعه قراردادهای دیجیتال تبدیل شد؛ اما تکنولوژی مورد نیاز برای پیاده‌سازی آن‌ها در بستر واقعی در آن زمان موجود نبود.
با ظهور بیت‌کوین و شبکه‌های بلاکچین بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳، ایده قراردادهای هوشمند به واقعیت نزدیک‌تر شد. شبکه‌های بلاکچین به‌دلیل غیر متمرکز بودن‌شان، یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیازهای قراردادهای هوشمند را فراهم کردند.
در نهایت، در سال ۲۰۱۵، با راه‌اندازی شبکه بلاکچین اتریوم، امکان اجرای قراردادهای پیچیده فراهم شد و سال ۲۰۱۵ به‌عنوان نقطه شروع استفاده عملی از قراردادهای دیجیتال پس از ۲۰ سال از طرح ایده تئوریک آن‌ها شناخته شد.
مزایای قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند دارای مزایای فراوانی هستند که باعث شده‌اند روزبه‌روز محبوب‌تر شوند. برخی از این مزایا عبارت‌اند از:
- تغییر ناپذیری: پس از ثبت یک قرارداد هوشمند در شبکه بلاکچین، امکان تغییر آن وجود ندارد. این قراردادها برگشت‌ناپذیر هستند، بنابراین هنگام کار با آن‌ها باید دقت زیادی داشت. به عنوان مثال، در صورت استفاده از قرارداد دیجیتال برای انتقال دارایی، باید آدرس مقصد به‌درستی تعیین شود، زیرا در صورت انتقال به آدرس اشتباه، امکان بازگشت وجود ندارد. البته، می‌توان راه‌حل‌هایی را در هنگام کدنویسی قرارداد دیجیتال برای جلوگیری از این مسئله در نظر گرفت.
- شفافیت: یکی از بزرگ‌ترین مزایای قراردادهای هوشمند، شفافیت آن‌ها است. با توجه به اینکه شبکه بلاکچین غیر متمرکز است، تمام افراد در شبکه می‌توانند بر فرآیند ثبت یک قرارداد نظارت کنند و آن را تایید نمایند.
- کاهش هزینه‌ها: پیش از ظهور بلاکچین و قراردادهای هوشمند، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای ثبت قراردادها، هزینه‌هایی بود که به وکلا و موسسات مالی پرداخت می‌شد. اما با استفاده از این تکنولوژی می‌توان بدون مشکلات واسطه‌ای، قراردادهای مختلف را به ثبت رساند. هرچند باید هزینه‌ای به‌عنوان Gas Fee برای کارمزد شبکه بلاکچین پرداخت شود که معمولا ناچیز است.
- سرعت بالا: واسطه‌های موجود در فرآیندهای سنتی ثبت قراردادها می‌توانند باعث طولانی شدن این فرآیند شوند. قراردادهای هوشمند این امکان را فراهم کرده‌اند که تنها با چند کلیک ساده و در کمترین زمان ممکن، مالکیت دارایی را تغییر داده یا آن را به هر نقطه از جهان منتقل کرد.
- حذف خطاهای انسانی: یکی دیگر از مزایای قراردادهای هوشمند، حذف خطاهای انسانی است. کارکنان ممکن است به‌دلیل خستگی یا بی‌دقتی، جزئیات قراردادها را به‌صورت نادرست ثبت کنند، اما این اتفاق برای قراردادهای هوشمند تقریبا غیرممکن است، مگر این که در برنامه‌نویسی قرارداد خطایی وجود داشته باشد.
کاربردهای قراردادهای هوشمند
به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد، قراردادهای هوشمند برای اهداف متنوعی به‌کار می‌روند. برخی از کاربردهای آن‌ها شامل موارد زیر است:
- امور مالی غیر متمرکز: یکی از اصلی‌ترین کاربردهای قراردادهای هوشمند در حوزه مالی غیر متمرکز است. از این قراردادها می‌توان برای وام‌گیری، وام‌دهی، پرداخت خودکار اقساط و… استفاده کرد. قراردادهای هوشمند با حذف واسطه‌های بانکی محبوبیت بالایی پیدا کرده‌اند.
- مدیریت زنجیره تامین محصولات: کاربرد قراردادهای هوشمند تنها به حوزه رمزارزها محدود نمی‌شود و به مدیریت زنجیره تامین محصولات نیز گسترش یافته است. این قراردادها می‌توانند به‌ویژه برای شرکت‌های بزرگ که با تهدیدات زیادی مواجه‌اند، مفید باشند.
- ثبت و مدیریت مالکیت معنوی: یکی از کاربردهای برجسته قراردادهای هوشمند، ثبت و مدیریت مالکیت معنوی است. هنرمندان، نویسندگان و تولیدکنندگان محتوا می‌توانند با استفاده از این قراردادها مالکیت معنوی خود را ثبت کنند و در صورت تمایل، در ازای دریافت دارایی دیجیتال، مالکیت اثر را به دیگری منتقل نمایند. این فرآیند در بازار NFTها کاربرد دارد.
- مدیریت پرداخت‌های بیمه: قراردادهای هوشمند می‌توانند برای پرداخت خسارات بیمه به‌کار روند. به عنوان مثال، در صورت تاخیر پرواز بیمه شده، قرارداد هوشمند به‌صورت خودکار مبلغ خسارت را پرداخت می‌کند. همچنین، می‌توان برای ثبت و فعال‌سازی بیمه نیز از این نوع قراردادها بهره برد.
- رأی‌گیری و شمارش آرا: یکی از کاربردهای حساس قراردادهای هوشمند در رأی‌گیری و شمارش آرا است. این قراردادها با فراهم کردن شفافیت و جلوگیری از تقلب، می‌توانند به برگزاری انتخابات شفاف و منصفانه کمک کنند.
- اینترنت اشیا: قراردادهای هوشمند می‌توانند تعاملات بین دستگاه‌های هوشمند مختلف را مدیریت کرده و امنیت و کارایی آن‌ها را بهبود بخشند. به‌دلیل غیر متمرکز بودن، احتمال هرگونه اختلال خارجی در آن‌ها تقریبا وجود ندارد.
جمع‌بندی
در این مطلب سعی کردیم تمامی جزئیات مرتبط با قراردادهای هوشمند را بررسی کنیم. با اینکه امروزه قراردادهای هوشمند کاربردهای متنوعی دارند و در صنایع مختلف مشاهده می‌شوند، اما در آینده نیز به گسترش خود ادامه خواهند داد و پروژه‌های جدیدی با آن‌ها پایه‌گذاری خواهند شد.
امروزه شبکه‌های بلاکچین متعددی در حال توسعه هستند و بسیاری از آن‌ها از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کنند. با شناسایی پلتفرم‌هایی که قابلیت‌های بهتری برای تهیه و تنظیم قراردادهای هوشمند دارند، می‌توان فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسبی را پیدا کرد. برای خرید کوین‌های بومی این شبکه‌ها می‌توانید به صرافی سرمایکس مراجعه کنید که بیش از ۵۰۰ ارز دیجیتال در آن قابل خرید و فروش هستند. امیدواریم اطلاعات ارائه‌شده در این مطلب مفید واقع شده باشند و به درک بهتر شما از قراردادهای هوشمند کمک کرده باشند.
